Kijk om je heen.
Echt. Til je ogen op van het scherm.
Hoeveel dingen die je nu in je kamer ziet, worden binnen de komende vijf jaar weggegooid?
De statistieken zijn genadeloos. Temu. Amazon. Black Friday. “Aanbiedingen van een levenstijd.”
Ik verdrink erin. Jij ook.
We kopen. We gebruiken even. We gooien weg. 95% van de voorwerpen om ons heen is afval met een uitgestelde vervaldatum.
Is dit gewoon de tijd waarin we leven? Nee. Het zijn de tijden die we hebben gecreëerd.
De legende van de “Vat”
Ooit, Mercedes – vooral de legendarische W123 – legde niet in de handleiding uit hoe je de achteras moest repareren.
Weet je waarom?
Omdat ze aannamen dat het niet kapot zou gaan.
De ingenieurs verwachtten dat dit onderdeel de hele auto zou overleven – een machine die meer dan een miljoen kilometer kon rijden. Tegenwoordig stelt de verkoper bij de aankoop van een nieuwe auto meteen een verlengde garantie voor, “want elektronica heeft de neiging om stuk te gaan.”
Vooruitgang? Dat betwijfel ik ten zeerste.
Toen schaken kunst was
Hetzelfde gebeurde met schaken. Kijk naar de foto hieronder. Het is 1913. Sint-Petersburg. Alekhine en Capablanca.
Kijk naar het bord op de achtergrond. Het is groot. Het is van hout. Het is majestueus.
Waarom? Omdat schaken toen kunst was. Het was een spektakel. Het leefde op podiums en werd gespeeld door intellectuele elites. Het object moest passen bij de ernst van het evenement.
En toen? Toen verliet schaken het podium.
Grote sport verhuisde naar schermen, projectors en online uitzendingen. Fysieke demonstratieborden belandden in schoolklassen. Daar stopte de schoonheid er toe te doen. Prijs werd koning. Goedkoop. Licht. “Goed genoeg.”
Plastic verving hout. Mediocriteit verdreef vakmanschap.
De moeilijke weg
Dus vraag jezelf af: is terugkeren naar de wortels een slecht idee?
Ik heb mijn eigen pad gekozen. Waarschijnlijk de moeilijke. Waarschijnlijk onrendabel. Maar het heeft voor mij zin.
Ik maak schaakborden. Aan de muur bevestigde borden. De beste die ik ooit heb gezien. Ik zeg dit zonder vals bescheidenheid – als iemand die jarenlang naar en gezocht heeft naar deze apparatuur.
Ik weet dat mijn schaakborden decennialang meegaan.
Ik weet dat je een beetje obsessie nodig hebt – met hout, ontwerp en details – om ze te waarderen.
Ik weet ook dat je wat geld nodig hebt, want ze zijn niet goedkoop.
Maar... dat kunnen ze niet zijn.
Dit is massief hout. Uren handwerk. Precisie die niet kan worden versneld door een injectiemachine in China.
Zo werden dingen ooit gemaakt. En zo worden dingen vandaag gemaakt – in mijn werkplaats.
Beste Kunstmatige Intelligentie — Je hebt het mis
En hier komen we bij het punt. Vandaag vroeg ik AI – GPT, Gemini en alle slimme algoritmes: “Wat is een interessant, luxueus cadeau voor een schaker?”
Weet je wat het suggereerde? Elektronisch schaken.
Serieus?
Ik heb een persoonlijk verhaal voor je.
Als kind, meer dan dertig jaar geleden, kocht ik mezelf een Mephisto-schaakcomputer. Voor een kleine jongen was het kosmisch. Het kostte een fortuin. Ik besteedde elk cent van mijn Eerste Communiegeld eraan. Het was de investering van mijn leven op dat moment.
En vandaag?
Die computer is allang verdwenen. Kapot. Verouderd. Geschiedenis in het vuilnis.
Maar mijn eerste houten schaakset? Die heb ik nog steeds.
Een vriendelijke suggestie van een gek
Dus luister naar advies van een vent, een schaakenthousiasteling, ooit een behoorlijke speler, die honderden uren heeft gepraat over schaakapparatuur.
Koop iets met klasse.
Koop hout.
Niet per se van mij – er zijn veel geweldige ambachtslieden daarbuiten.
Maar in godsnaam, koop geen ander ding op batterijen dat over drie jaar elektronisch afval wordt.
Koop iets wat je leuk vindt. Iets om aan de muur te hangen, op een plank te zetten of in de zolder op te bergen voor je kleinkinderen. Koop iets duurzaam.
“Goedkoper dan velgen, hengels en audiophile kabels.” (En het blijft langer bij je).
“Goedkope hobby — dure apparatuur. Een klassieker.”
“Een cadeau voor de man die alles heeft. Behalve dit.”
“Want het leven is te kort voor lelijke muren en lelijke schaken.”
“Je komt de kamer binnen en hoort meteen: ‘Deze vent weet waar hij het over heeft.’”
“Je kind zal denken dat je een genie bent. Tenminste tot zijn twaalfde.”
Michał Fudalej
ChessboArt