In de geschiedenis van schaakuitrusting zijn er maar weinig namen die zoveel respect afdwingen als Koopman. Deze mechanische schaakklokken, met de hand vervaardigd in Nederland van de jaren 30 tot de jaren 90, stonden decennialang op de tafels van Olympiades en elitetoernooien. Ontworpen met precisie en gebouwd voor duurzaamheid, zijn Koopman-klokken nu gewilde verzamelobjecten – elegant, betrouwbaar en doordrenkt van geschiedenis.
🇳🇱 Een erfenis geboren in Dordrecht
Het verhaal van Koopman begint in Dordrecht, Nederland, in 1936, vlak na de verbluffende overwinning van Max Euwe op het wereldkampioenschap. De Nederlandse vakman Henricus Koopman voelde de groeiende belangstelling voor schaken en begon met de productie van mechanische klokken, speciaal voor toernooien. Meer dan vijf decennia lang hield hij persoonlijk toezicht op de productie en stempelde hij elk stuk met trots.
Elke klok droeg zijn naam — H. Koopman Dordrecht — samen met een patentmerk en vaak een garantiedatum. Sommige modellen waren voorzien van markeringen zoals "Patent 65843", en veel zijn meer dan 50 jaar later nog steeds volledig functioneel.
🛠️ Constructie en kenmerken
Koopman-klokken stonden bekend om hun:
- 🪵 Massief houten behuizing – meestal beuken- of eikenhout, met een klassieke, hoekige vorm
- 🔔 Volledig mechanisch opwindbaar uurwerk – geen batterijen nodig
- ⏱️ Duidelijke wijzerplaten met rode vlagindicatoren voor nauwkeurige tijdregistratie
- 🔩 Precisiegestuurd tempo – elke klok kon worden aangepast voor perfecte synchronisatie
🔖 Patent 65843: De vlag van precisie
Een van Koopmans meest trotse technische bijdragen was Patent nr. 65843 — duidelijk aangegeven op veel van zijn klokken. Dit patent verwees waarschijnlijk naar het verbeterde rode-vlagmechanisme en de verbeterde constructie van het tijdschakelsysteem. In tegenstelling tot eerdere modellen was de rode vlag in Koopman-klokken zeer responsief en nauwkeurig, waardoor spelers en arbiters in de laatste minuut van de wedstrijd een perfect getimed visueel signaal kregen.
Verzamelaars herkennen "Patent 65843" tegenwoordig als een echtheidskenmerk — wat aangeeft dat het een stuk is dat gebouwd is tijdens Koopmans meest verfijnde productiejaren. Sommige klokken bevatten ook een garantiedatum, vaak vijf jaar na productie, waardoor moderne eigenaren modellen nauwkeurig kunnen dateren.
🏆 In topwedstrijden
Koopman-klokken werden gebruikt tijdens de Schakolympiade van 1954 in Amsterdam en in vele internationale evenementen in West-Europa in de jaren 50-70. Hoewel ze vanaf de jaren 60 uiteindelijk door Gardé als FIDE-standaard werden vervangen, bleef Koopman favoriet bij Nederlandse toernooien, clubwedstrijden en zelfs enkele nationale kampioenschappen.
Op archiefbeelden en foto's zijn Koopman-klokken te zien op toernooitafels gedurende de Koude Oorlog. Hun betrouwbaarheid, helderheid en esthetiek voldeden aan de professionele behoeften van zowel organisatoren als spelers.
📷 Meer weergaven
🧾 Identificatie en datering
De meeste Koopman klokken zijn voorzien van een klein stempel met een jaartal, wat het einde van de garantieperiode aangeeft – vaak vijf jaar na productie. Als er op uw klok "gegarandeerd tot 1965" staat, is deze waarschijnlijk in 1960 gebouwd. Deze stempels zijn essentieel voor verzamelaars om de authenticiteit te verifiëren.
🛍️ Koopman Klokken bij ChessboArt
Van tijd tot tijd bieden we originele Koopman klokken aan in onze collectie houten schaakklokken. Bekijk de huidige Koopman-modellen:
We bieden momenteel een brede selectie Koopman-klokken aan in verschillende staat van bewaring. We zijn van plan dit artikel in de loop van de tijd uit te breiden met extra modellen, data en foto's, waarmee we de meest complete online referentie voor Koopman schaakklokken creëren.
Conditie: Onze huidige Koopman klokken zijn in werkende staat, hoewel het hout natuurlijke tekenen van veroudering kan vertonen. Op verzoek kunnen wij:
- 🪚 De houten behuizing restaureren en in de was zetten
- 🕰️ Het mechanisme laten onderhouden door onze klokkenmaker
- ✅ Functionele garantie bieden op onderhouden modellen
🎥 Zie het in actie
Voor een bredere context (mechanisch versus digitaal, merken, hoe te kiezen), zie onze Schaakklokken — Complete Gids.